Ağaçların düzenli ve kuvvetli bir taç (dal ve yaprak) meydana getirebilmeleri, verim çağlarında daha uzun zaman kalabilmeleri, kuvvetten düşmeye başlamış ağaçların yeniden kuvvetlenebilmeleri ve yüksek kaliteli ürün verebilmeleri gâyesiyle yapılan işe budama denir.
Odunlaşmış bitkilerde kırık, ezik, hastalık, sık ve eğri büyümekte olan dallar budanarak ağaçlara düzgün şekiller verilir. Genç meyve ağaçları, taçsız olarak düz bir fidan halinde dikilir. İlk yıllar, gövdeden çıkan yan dallara dokunulmaz. Sadece, kök boğazından çıkan sürgünler temizlenir.
Meyve ağaçlarının alçak boylu ve kısa dallı olmaları erken ve bol meyve verimini etkiler. Dallar enliliğine büyümeli (uzayıp gitmemeli) dir. Alçak boylu meyve ağaçlarında bakım ve meyve toplama kolay olur. Budama ile terbiye edilmiş meyve ağaçları; alçak yapılı, 3-5 ana dallı, tacın alt tarafı bol yapraklı ve meyve dallı olur.
Gençleştirme budaması, ağaçlarda yeniden kuvvetle sürgünler meydana getirerek yeni bir taç teşkil edilmesi için yapılır. Gençleştirme budamasında, ilk olarak kurumuş, sıklaşmış ve birbirine binmiş dallar kesilir. Geri kalan dallarda, kısaltma budaması yapılarak, ağacın tacı küçültülmüş ve yeniden kuvvetli sürgünlerin teşekkülü temin edilmiş olur.
Budamanın kış ve yaz budaması olmak üzere iki zamânı vardır:
Kış budaması:
Ağaçların dinlenme devresinde yapılan budamadır.
Soğuk yapmayan yerlerde kış budamasına bütün kış devâm edilebilir.
Kışları sert geçen yerlerde, şiddetli soğukların geçmesi beklenmelidir.
Böyle yerlerde, gözler uyanmadan evvel, şubat sonları ile mart başlarında yapılabilir.
Yaz budaması:
Kış budamasından sonra, ağaçların yaşlı kısımlarında budanan yerlerin kenarlarından, lüzumsuz sürgünler çıkabilir.
Yaz başlarında bu lüzumsuz sürgünleri kesmek veya kısaltmak icab eder.
Bu suretle ağaçlarda kuvvet israfı önlenmiş olur. Şeftali ve asmalarda, gözler uyanmadan önce ilkbahar başlangıcında budama yapılır.